Column: Investeren in vertrouwen
donderdag 02 oktober 2003 13:20
Investeren in vertrouwen, dat gebeurt te weinig. Daarmee gaf PvdA Eerste Kamerlid Eicheman een scherp commentaar op het politieke bedrijf van de laatste jaren. Ik denk dat hij gelijk heeft en dat het gebrek aan die investeringen in vertrouwen wel eens het grootste manco van het huidige kabinet kan zijn.
Eicheman deed zijn uitspraken in een discussie op het recente Bewegingcongres met de directeuren van de wetenschappelijk bureaus voor respectievelijk van CDA en VVD en met Eimert van Middelkoop. Het was heerlijk om eens een spade dieper te steken dan de discussies tijdens de algemene beschouwingen. Tijdens wat algemene beschouwingen hadden moeten zijn,ging de meeste tijd zitten in wat toch uiteindelijk geneuzel in de marge is: medicijnknaken en taxivergoedingen. Onnodig specifieke beschouwingen.
Uit onderzoek van Putnam in Italië bleek dat vertrouwen essentieel is voor het goed functioneren van een civil society (vergelijkbaar met wat het CDA als maatschappelijk middenveld aanduidt). Ook uit andere studies blijkt het cruciale belang van vertrouwen in en tussen gemeenschappen voor het goed functioneren van een samenleving. Dat is een les die het kabinet ter harte zou moeten nemen. Zeker als ze een aantal verantwoordelijkheden wil overhevelen naar de samenleving, naar de civil society. Theoretisch heeft het kabinet gelijk als ze zegt dat mensen zelf maar bepaalde zaken moeten oppakken, maar praktisch bezien is het nodig mensen te stimuleren voor elkaar op te komen en te investeren in vertrouwen in de samenleving. Maar daarmee steekt het kabinet niet diep genoeg af.
Het probleem van de 'verwende samenleving' moet fundamenteler aangepakt worden. Al decennialang zijn mensen gewend dat de overheid bepaalde zaken doet en een uitgebreid sociaal vangnet in stand houdt. Voor die tijd waren het gezinnen, families, kerken en maatschappelijke organisaties die opkwamen voor de 'zwakkere in de samenleving'. Maar nu kan de klok niet zomaar veertig jaar teruggedraaid worden. De samenleving is in die tijd ook veranderd. Individualisering en het afnemen van het belang van sociale verbanden zijn de belangrijkste factoren in dit verband. Daarmee zijn relaties zakelijker en juridischer geworden en zijn relaties minder gebaseerd op vertrouwen.
Als het kabinet verantwoordelijkheden naar de samenleving overhevelt, komt dit vaak op individuen neer. De taak van de overheid nu is om het idee van een samenleving als gemeenschap te stimuleren en te faciliteren. Het gezin als eenheid centraal stellen in het beleid. En bijvoorbeeld, zoals de ChristenUnie voorstelt, een kindgebonden budget in plaats van steun aan kinderopvang en een maximum aan WAO-uitkeringen tot anderhalf inkomen. Lof voor de SGP die op 30 september met een tien punten plan voor het gezinsbeleid kwam.
Daarnaast moet het kabinet diepte-investeringen doen om het vertrouwen van mensen in de samenleving en de maatschappelijke verbanden te laten groeien. Dat betekent (voorlopig) niet schappen in de subsidies aan die organisaties waar mensen en zeker jongeren leren opkomen en zorgen voor anderen. Uit studies in de VS blijkt dat jongeren die actief lid zijn van een vereniging als volwassene sterker politiek betrokken zijn, een sterker democratisch waardenpatroon hebben, vaker gaan stemmen, en vaker actief zijn als onbetaald vrijwilliger. Dat komt ook naar voren uit recent onderzoek in Nederland (socioloog René Bekkers in de Volkskrant, 24 september). Overigens is dit niet met name een financiële kwestie, het gaat primair om ruimte voor initiatief en organisatie.
Vertrouwen is de smeerolie van de samenleving. In een stroef draaiende economie en samenleving is juist die smeerolie van groot belang. Investeren dus in vertrouwen, investeren in gezinnen en maatschappelijke organisaties.
Door Cors Visser
Uit onderzoek van Putnam in Italië bleek dat vertrouwen essentieel is voor het goed functioneren van een civil society (vergelijkbaar met wat het CDA als maatschappelijk middenveld aanduidt). Ook uit andere studies blijkt het cruciale belang van vertrouwen in en tussen gemeenschappen voor het goed functioneren van een samenleving. Dat is een les die het kabinet ter harte zou moeten nemen. Zeker als ze een aantal verantwoordelijkheden wil overhevelen naar de samenleving, naar de civil society. Theoretisch heeft het kabinet gelijk als ze zegt dat mensen zelf maar bepaalde zaken moeten oppakken, maar praktisch bezien is het nodig mensen te stimuleren voor elkaar op te komen en te investeren in vertrouwen in de samenleving. Maar daarmee steekt het kabinet niet diep genoeg af.
Het probleem van de 'verwende samenleving' moet fundamenteler aangepakt worden. Al decennialang zijn mensen gewend dat de overheid bepaalde zaken doet en een uitgebreid sociaal vangnet in stand houdt. Voor die tijd waren het gezinnen, families, kerken en maatschappelijke organisaties die opkwamen voor de 'zwakkere in de samenleving'. Maar nu kan de klok niet zomaar veertig jaar teruggedraaid worden. De samenleving is in die tijd ook veranderd. Individualisering en het afnemen van het belang van sociale verbanden zijn de belangrijkste factoren in dit verband. Daarmee zijn relaties zakelijker en juridischer geworden en zijn relaties minder gebaseerd op vertrouwen.
Als het kabinet verantwoordelijkheden naar de samenleving overhevelt, komt dit vaak op individuen neer. De taak van de overheid nu is om het idee van een samenleving als gemeenschap te stimuleren en te faciliteren. Het gezin als eenheid centraal stellen in het beleid. En bijvoorbeeld, zoals de ChristenUnie voorstelt, een kindgebonden budget in plaats van steun aan kinderopvang en een maximum aan WAO-uitkeringen tot anderhalf inkomen. Lof voor de SGP die op 30 september met een tien punten plan voor het gezinsbeleid kwam.
Daarnaast moet het kabinet diepte-investeringen doen om het vertrouwen van mensen in de samenleving en de maatschappelijke verbanden te laten groeien. Dat betekent (voorlopig) niet schappen in de subsidies aan die organisaties waar mensen en zeker jongeren leren opkomen en zorgen voor anderen. Uit studies in de VS blijkt dat jongeren die actief lid zijn van een vereniging als volwassene sterker politiek betrokken zijn, een sterker democratisch waardenpatroon hebben, vaker gaan stemmen, en vaker actief zijn als onbetaald vrijwilliger. Dat komt ook naar voren uit recent onderzoek in Nederland (socioloog René Bekkers in de Volkskrant, 24 september). Overigens is dit niet met name een financiële kwestie, het gaat primair om ruimte voor initiatief en organisatie.
Vertrouwen is de smeerolie van de samenleving. In een stroef draaiende economie en samenleving is juist die smeerolie van groot belang. Investeren dus in vertrouwen, investeren in gezinnen en maatschappelijke organisaties.
Door Cors Visser
Reacties op 'Column: Investeren in vertrouwen'
Geen berichten gevonden
Log in om te kunnen reageren op nieuwsberichten.