De campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen heeft in het teken gestaan van het politiek onbehagen. De teleurstelling over acht jaar Paars droop van de krantenpagina’s en de landelijke kopstukken Melkert, De Graaf en Dijkstal waren weliswaar aanwezig, maar bleek en ongeloofwaardig. De uitslag kennen we inmiddels. Het lijkt op 15 mei een grote afrekening te gaan worden met de drie paarse partijen.

De marsroute van de ontevreden kiezer loopt nu via Rotterdam naar Den Haag. In het kielzog van Fortuyn zullen ze zorgen voor een revolutionaire omwenteling in de Nederlandse politiek. De gevestigde partijen die gewend waren via betrekkelijk kleine elites het bestuur van BV Nederland aan zich te houden, worden uitgedaagd door een nieuwkomer met een aanvallende stijl, die zich niet aan de poldermodelcultuur zal gaan houden. Ook inhoudelijk valt de schaduw van Fortuyn al over de partijen: de samenleving zal harder, onvriendelijker en minder tolerant voor buitenlanders worden.

Fortuyn is een kind van de jaren zestig en zet nu het mes in de ‘verworvenheden’ van die tijd: het elitisme, de toegeeflijkheid, de overlegcultuur. Toch staat zijn opportunisme tegelijkertijd in nauw verband met de stijl van de heersende politieke klasse. Hij volmaakt deze zelfs tot het uiterste door zonder partij en alleen via de media zijn weg te banen. De stembus is een ‘catch-all’-instrument geworden, niet een moment om verantwoording af te leggen of beleid te bespreken. De oneliners die worden uitgebraakt zijn afgestemd op mediagebruik, niet op de wat meer meelevende of meedenkende kiezer.

Zowel het populisme van Fortuyn als het zwakke richtingsgevoel van Paars hebben een gemeenschappelijke wortel in de permissieve cultuur van de jaren zestig. Nergens in Europa is deze anti-autoritaire cultuur zo diep de politiek ingedrongen als in Nederland. De slappe knieën tegenover de protestgeneratie werd tot politieke evenwichtskunst verheven. Het individuele belang werd tot uitgangspunt van beleid verheven. Men kan de voorbeelden van de wetten in de sociale en ethische sfeer zelf hierbij invullen. Het gedoogbeleid van de PvdA, het vrijheid-blijheid-liberalisme van de VVD en zelfs de compromispolitiek van het CDA stonden met die cultuur van permissiviteit in verband. Pim Fortuyn maakt duidelijk dat je met slappe knieën en een gebrek aan inhoud en leiderschap uiteindelijk toch van het slappe koord valt.

Ook de christelijke politiek wordt geconfronteerd met een zich ingrijpend wijzigend politiek landschap. Laten we hopen dat de ChristenUnie de betekenisvolle stap maakt bij de landelijke verkiezingen die nu bij de lokale verkiezingen achterwege bleef. Op 15 mei zal de machtsvraag een grotere rol spelen en de opkomst zal hoger zijn. Het zal het nog veel werk kosten de bonus van de unie van RPF en GPV binnen te halen. Daarvoor zal ook de politieke ideeënstrijd met onder andere het CDA meer vorm moeten krijgen.

ChristenUnie heeft samen met de SGP in de afgelopen decennia een rechte koers gevaren tegen de verloedering van de samenleving, tegen een gedogende en tekortschietende overheid. Keer op keer hebben deze partijen gestreden tegen de ‘alles-moet-kunnen’-mentaliteit, die in paars een uiterste belichaming vond. Maar als de bronnen waaruit een volk geestelijke en morele kracht kan putten consequent worden dichtgestopt, wekt het geen verbazing dat een populisme van de bedenkelijkste soort het uiteindelijk bij de stembus wint. Misschien moet de schroom van ons afvallen om nog duidelijker te zeggen waar het op staat: er is alleen houvast voor een dwalend volk bij de bronnen van het blijvende woord van God. Nu Fortuyn de maskers van de politieke elite afrukt, kan deze boodschap met des te meer onbevangenheid worden gebracht. De campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen wordt anders dan alle voorgaande.

Door Roel Kuiper