Redacteur: Pieter-Jan de Jong

Waarom stemde jij op de partij waarop jij gestemd hebt? Stem je voor behartiging van je eigen belang? Kwam de partij bijvoorbeeld speciaal op voor de belangen van jongeren of kwamen ze juist op voor ouderen? Dat laatste lijkt mij trouwens onwaarschijnlijk gezien de doelgroep van Perspex. Of stemde jij op een partij die in jouw visie de belangen van iedereen meeweegt? Kortom, stem je voor eigenbelang of algemeen belang? Mensen die voor hun eigen belang kiezen, stemmen vaak op een one-issuepartij.

De one-issuepartij is de politieke partij die opkomt voor het behalen van bepaalde doelen op één specifiek onderwerp. Zij vertegenwoordigen één groep mensen of één dominant thema. De oprichters van een one-issuepartij zijn vaak van mening dat hun belang onvoldoende wordt behartigd door de aanwezige partijen en dat zij daarom nodig zijn. Een one-issuepartij kan niet in elk land zomaar ontstaan. Vereist zijn evenredige vertegenwoordiging en een lage kiesdrempel. In landen waar je per kiesdistrict alles of niets wint en alleen een paar grote partijen kans maken (Verenigde Staten van Amerika), zal een partij die voor één groep mensen opkomt geen zetel in het parlement bemachtigen laat staan een president afvaardigen. Daarnaast moet de kiesdrempel laag zijn. In Nederland kennen wij een kiesdrempel van 0,67% van de Nederlandse stemmen. Dat ligt in landen als Duitsland en België met een drempel van 5% veel hoger waardoor het daar lastiger is om als one-issuepartij toe te treden tot het parlement. Bovendien blijkt ook uit de praktijk dat in die landen deze partijen niet in het parlement zitten. 

In Nederland kennen wij door die lage kiesdrempel een geschiedenis van one-issuepartijen. Zo zijn de belangen van boeren door verschillende partijen behartigd. Denk bijvoorbeeld aan Plattelandersbond, de Boerenpartij en momenteel de BoerBurgerBeweging. Die laatste betwist echter dat zij enkel de belangen van de boeren behartigd. Momenteel kan de 50Plus ook als een one-issuepartij worden beschouwd. Het belang van de 50Plus partij is het opkomen voor de “vergeten belangengroep ouderen”. Ook de PVV en Partij voor de Dieren worden in het huidige parlement door sommige mensen aangemerkt als one-issuepartij. Aan het begin was de Partij voor de Dieren enkel gefocust op het dierenwelzijn maar de laatste jaren is dat onder de huidige leider Ouwehand verbreed. De PVV heeft in de campagne als focus de integratie, alhoewel ze ook over de zorg laten horen. Opvallend genoeg betwisten one-issuepartijen dat zij opkomen voor het belang van één groep.

Het probleem voor de maatschappij van de one-issuepartij is dat ze voor versplintering zorgt en de solidariteit tussen groepen bijvoorbeeld jongeren en ouderen en provincialen en stedelingen onder druk zet. Deze partijen wekken de indruk dat het noodzakelijk is om een politieke partij op te richten voor de eigen leeftijdsgroep of beroepsgroep. De grotere partijen die stemmen op basis van een ideologie waarin de belangen allemaal in vertegenwoordigd en afgewogen worden luisteren volgens de one-issuepartij te weinig naar hun belang.  

De one-issuepartij is niet meer dan een lobbyist met voldoende stemmen. Dit zorgt ervoor dat van de tal van onderwerpen waarover de wetgever gaat, die partij geen standpunten over heeft of in ieder geval niet voor in de Kamer zit.

Het voordeel van de one-issuepartij zou kunnen zijn dat een onderbelicht onderwerp extra aandacht krijgt en daardoor op de agenda komt van de overige partijen. Ook zullen verschillende stemmers zich door die partij gehoord voelen. Hierbij kan echter wel de vraag gesteld worden: zijn er geen minder vergaande maatregelen om een onderwerp te laten belichten? Kunnen boeren zich niet verenigen in een partij als ChristenUnie of Christen-Democratisch Appèl? Hierdoor veroorzaken zij in een samenleving geen versplintering en zet zij de solidariteit niet onder druk maar kunnen zij wel aandacht vragen voor hun belangen.

Mijn stem zal niet snel naar een jongerenpartij gaan puur omdat ik vind dat het belang van jongeren onderbelicht is in het maken van beleid. Op tal van onderwerpen begrijp ik dat jongeren ook een bittere pil moeten slikken. Ons pensioenstelsel werkt (deels) met het omslagstelsel ook op basis van solidariteit en de woningmarkt lag op zijn gat door de stikstofcrisis. Het klimaat is immers ook van belang, hoe graag ik ook een mooie woning zou willen hebben. Samenvattend, ik heb gestemd op een partij die alle belangen meeweegt in haar beleid.