Drie processen die zich afspelen aan of vanuit de Universiteit van Utrecht. Het is dat ik niet in complottheorieën geloof, maar anders zou ik deze universiteit verdenken van het geleidelijk invoeren van een nieuwe inquisitie. Dunkpolizei. Denkpolitie vanuit de ‘uni’ van Utrecht.

In 1579 verbonden de noordelijke gewesten zich in de Unie van Utrecht tot een federatie om zich de Spaanse Inquisitie van het lijf te houden. Uiteindelijk leidde dat tot het Nederland van nu dat vrijheid hoog in het vaandel heeft. Ooit zagen machthebbers de religie in hun rijk als essentiële voorwaarde voor de eenheid ervan. Daarom waren vorsten erop uit verschil van religieus inzicht te voorkomen of zelfs te bestrijden. Godsdienstoorlogen, noemen we dit soort ordinaire machtsoorlogen dan.

Nu zijn het niet vorsten, maar wetenschappers die een soort godsdienstoorlog lijken te voeren. Vanuit een zeker machtsgevoel? Of, net als bij de vorsten vroeger, juist vanuit een onmachtsgevoel – omdat de gewetensvrijheid van burgers zich nu eenmaal niet laat inpassen in een absolute gehoorzaamheid aan de heersende macht of aan heersende opvattingen, zonder ruimte voor kritische vragen? Vragen bij gangbare theorieën zoals vormen van evolutie zijn immers niet meer gewenst, lijkt het. Laat staan meningsvorming vanuit meer dan één levensbeschouwelijk perspectief. En een christelijke filosoof die iets inbrengt, vreselijk, om te rillen... Toch?

Is dit ernstig? Tja, als iemand vrijheid van meningsuiting al belangrijk vindt, dan lijkt mij vrijheid van meningsvorming minstens zo belangrijk. Toegegeven, bijster veel ruimte gaven gereformeerden vroeger ook niet aan derden. Hoewel, katholieke schuilkerken en joden werden ook wel weer gedoogd. En de Republiek kreeg wel de functie van toevluchtsoord en de naam van tolerantie. Maar waarom nu een bepaald type wetenschapsgelovigen dit fanatiek-uitsluitend gedrag gaan vertonen, is wonderlijk. Het lijkt wel fundamentalisme.

Als een fors deel van de EO-achterban zich stoort aan een verdierlijkte visie op de mens, mag de EO-directie daar toch mee rekenen? Als jou dat dan weer stoort, dan kijk je toch gewoon niet? Studenten die geen interesse hebben in christelijke filosofie, volgen dat college toch ook gewoon niet? Elkaar ruimte gunnen is blijkbaar moeilijk. Voor alle partijen. Ondanks eeuwen christendom zitten mensen nog altijd vrij wrekerig in elkaar. Is dat nu ‘kwaad’ of dierlijkheid? Daar zouden we toch in alle vrijheid over na moeten kunnen blijven denken.

Rob Nijhoff