Vanavond was er weer een raadsvergadering. Eigenlijk ging het maar om één omvattend ding, datgeen wat ik maar de ‘tertiaire democratie’ noem. Even uitleggen: primaire democratie is dat u elke vier jaar naar de stembus mag om uw stem uit te brengen. Hiermee worden volksvertegenwoordigers gekozen, die een bestuur vormen en in de raad terecht komen. Secundaire democratie laat u hiermee over aan de raad. De raad controleert met uw mandaat het bestuur van de stad. Wat is nu de tertiaire democratie? Dat zijn de belangengroepen, wijkraden, allianties enz. Laat ik u een aantal noemen die vanavond tijdens de raadsvergadering voorbijkwamen in de discussies: belangengroep Baggelhuizen, klankbordgroep Erfgoedkwartier, historische vereniging, bewonersvereniging Baggelhuizen en bewonersparticipatie Cultureel Kwartier.

Wat wil ik nu aan de orde stellen? Nu dat is de rol van deze tertiaire democratie. Want wat gebeurt er vaak in de raad? Vaak wordt de wethouder kwalijk genomen dat hij ‘die of deze belangengroepering niet heeft geraadpleegd’. Laten we dit punt nu eens even analyseren. Wat is er nodig voor een debat of gesprek? Allereerst is dat een mening van één partij en een tegengestelde mening van de andere partij. Maar dat is nog niet genoeg om een debat/overleg te krijgen. Hiervoor is namelijk nodig dat de meningen ook geuit worden.

Juist dit laatste wordt vaak vergeten of wordt niet op de juiste manier gedaan. Kijk naar bijvoorbeeld de situatie van de nieuwbouw in Baggelhuizen. Nu wordt in de krant vermeld dat: volgens het bewonersoverleg ‘de wethouder hen niet geraadpleegd heeft’. Dat is nu net de omgekeerde waarheid. Nog even de regels voor debat: de ene partij heeft een mening (de wethouder), de andere partij heeft een mening (het bewonersoverleg) maar deze moeten worden geuit. Dat heeft de wethouder gedaan (er is een grote bijeenkomst geweest, er is een voorstel geweest enz.) maar dat heeft het bewonersoverleg niet gedaan. Niet terecht is het dan om de wethouder kwalijk te nemen dat hij nalatig zou zijn geweest.

Dan nog een ander punt. Bij veel raadsleden schijnt het idee te leven dat een klankbordgroep, bewonersoverleg enz vanzelfsprekend ook overlegpartner moet zijn. Het liefst (mevrouw Eshuis) moet dit nog geformaliseerd worden in een notitie. Maar ook dit is natuurlijk de omgekeerde wereld. Een overlegpartner moet zelf zijn meerwaarde expliciet maken. Het kan niet een automatisme zijn om er zomaar vanuit te gaan met iedereen te overleggen, je moet als klankbordgroep/bewonersoverleg/ouderenraad/sociale alliantie, wel iets te melden hebben en ook laten weten dat je iets te melden hebt. Dit betekent dat je niet afwacht dat de wethouder naar jou toekomt, maar dat je als belangengroep zelf dat initiatief neemt. Een belangengroep moet zich ervan bewust zijn dat ze tertiair democratie zijn. De raadsleden moeten ervan bewust zijn dat juist zij het zijn die het mandaat hebben om secundaire democratie in stand te houden. Een raadslid die dus een wethouder erop wijst dat hij een belangengroep had moeten raadplegen ontduikt daarmee (mijns inziens) zijn eigen verantwoordelijkheid. Want wat hebt u gedaan om óf te zorgen dat belangengroep en wethouder om tafel komen? En wat heeft de belangengroep gedaan om te zorgen dat ze met de wethouder om tafel komen?

Hiermee nauw verwant is de overtuiging van velen over de rol van het stadsbestuur (het college). Wat verwacht u van hen? Welke rol dicht u hen toe. Hiertoe grijp ik even terug op het ChristenUnie gedachtegoed. De overheid als bondgenoot. Dat wil zeggen dat de overheid niet per definitie initiator hoeft te zijn (geen Stalinistisch bewind). Dat wil ook niet zeggen dat de overheid alleen maar zijn oor naar het burgerinitiatief laat hangen. Nee, samenleving en bestuur gaan gelijk op. Gescheiden verantwoordelijkheid, maar met de armen in elkaar gestoken. Het wachten van burgerpartijen totdat de overheid iets gaat doen past daar niet in. De leiding van het draaiorgelmuseum moet niet wachten totdat de gemeente huisvesting gaat zoeken, maar zelf actief de handen uit de mouwen steken. De bewonersvereniging in Baggelhuizen moet niet wachten totdat de wethouder komt, maar zelf de wethouder benaderen. De kerken moeten niet wachten tot de gemeente naar hen toekomt, maar de kerken moeten naar de gemeente toe (om maar eens een stap te noemen).

Tenslotte, wat is dan de rol van de raad? Hoe vul je nu de secundaire democratische verantwoordelijkheid in t.a.v. de belangengroepen? Eén activiteit zou kunnen zijn het stimuleren van activiteiten van belangenverenigingen, help ze met het ontplooien van activiteiten in hun achterban. Ondersteun ze, wees een intermediair tussen hen en gemeente. Gebruik ze niet als argument tegen een wethouder, dat moeten ze zelf doen! Zet ze in hun kracht, dat hebben ze nodig.

Kortom. De samenleving maak je samen. Belangengroeperingen, raadsleden en wethouders. Iedereen met zijn/haar eigen verantwoordelijkheid en met zijn eigen plek in de democratie. Laat een ieder zich bewust zijn van zijn/haar eigen plek. Dat voorkomt geharrewar en gezeur via de kranten. Dat hebben we nodig. Een sterke samenleving, met het stadsbestuur als bondgenoot!

Bert Wienen
Bertwienen@home.nl