In het licht van de onbeschrijflijke emoties die nu loskomen, is het steeds minder begrijpelijk dat de verkiezingen op 15 mei gewoon doorgaan. Het worden de meest onzuivere verkiezingen die Nederland ooit gekend heeft. Begrijpelijkerwijs wilde het kabinet respect tonen voor de vermoorde politicus en zijn aanhang, maar de verkiezingen zijn van ons allen en ook de democratie vraagt respect. Nederland gaat nu te maken krijgen met de ‘condoleance-stem’ en daar is het stemhokje niet voor bedoeld.

Was het niet beter geweest de verkiezingen met twee of drie weken uit te stellen? De leiders van de Lijst Pim Fortuyn hadden hiervan overtuigd moeten worden. Het lijkt een teken van kracht om de verkiezingen te laten doorgaan, maar waar het om gaat is of de bevolking een weloverwogen politieke voorkeur zal uitspreken. In de verwarring van dit moment en met een geschokt politiek bewustzijn is het zeer de vraag of dat zal gebeuren.

Uitstel had gemotiveerd moeten worden met de volgende redenen.
1. Het is niet goed als op de stemlijsten die de kiezer wordt voorgelegd de naam prijkt van een overledene. Uit piëteit jegens die overledene, maar ook uit respect voor het democratisch proces zou dat niet zo moeten zijn. Dit argument geldt natuurlijk helemaal wanneer die overledene een van de populairste kandidaten was die zich aandiende.
2. Het is goed een tijd van rust en bezinning in te lassen, alvorens over te gaan tot de orde van de dag. Nederland ziet zichzelf als verdraagzaam, vrij en democratisch land. Na de begrafenis van Fortuyn had een week van bezinning kunnen worden ingelast, waarin maatschappelijk vooraanstaande personen alsmede kerkelijke leiders gevraagd had kunnen worden zich uit te spreken over de publieke waarden die ons dierbaar zijn. Een moordaanslag op de democratie vraagt een tijd van verwerking. Nu zal de discussie over wat hier wezenlijk aan de orde is na 15 mei weggespoeld worden door verkiezingsnieuws en coalitie-speculaties.
3. De kandidaten van de Lijst Pim Fortuyn willen door. Het Nederlandse volk heeft er recht op te weten wat de politieke betekenis is van de deelname van de LPF aan de verkiezingen. Dan moet de boodschap van de tegen eigen bedoeling veranderde politieke formatie wel duidelijk zijn. De LPF moet onderdeel zijn van een campagne, waarin het volk helder wordt geïnformeerd over wat men nu wil. De LPF draagt nu bij aan de verwarring door geen lijsttrekker te willen aanwijzen die het gedachtegoed weer op zelfstandige wijze kan vertolken. Bij uitstel van de verkiezingen en hervatting van een sobere campagne kort voor de nieuwe verkiezingsdatum had de kiezer een evenwichtiger beeld gehad van de politieke opties.

Men zou kunnen zeggen dat dit nakaarten is, nu de keuze om de verkiezingen door te laten gaan toch al is genomen. Ik zal aangeven waarom ik me hier druk over maak.
1. Er is weer iets teveel regentenstijl zichtbaar in dit kabinetsbesluit. Uit vrees de aanhang van Pim Fortuyn te bruuskeren, heeft men toegegeven aan hun wens de verkiezingen door te laten gaan. Wat zwak is, wordt nu als sterk verkocht: de verkiezingen gaan door! We wijken niet voor terreur, maar we moeten ook niet wijken voor de particuliere emotie. Had het kabinet hier niet de hoeder moeten zijn van het algemeen belang en onbevangen verkiezingen door goed geïnformeerde burgers mogelijk moeten maken?
2. Ik erger me er aan dat de wezenlijke zaken niet benoemd en besproken worden. De campagne is stilgelegd, en terecht (hoewel we nu de merkwaardige situatie hebben dat iedere dag over de verkiezingen wordt gesproken, maar dan in de context van de herdenking van Pim Fortuyn). Maar er moet wel gesproken worden. Juist nu moeten de waarden die we zeggen te verdedigen ter sprake komen. Het is net als na 11 september. We zeggen dat er iets heel wezenlijks is aangetast, maar we komen er niet toe iets te organiseren om dat wezenlijke te benoemen en te bespreken. Dat is de armoede van onze tijd, waaraan niet moet worden toegegeven. Zelfonderzoek en ook schuldbelijdenis over de verruwing en verharding van onze samenleving moet een plaats hebben.
3. Ik weiger me neer te leggen bij het cynisme, dat nu al zegt dat we binnen de kortste keren weer bij de stembus zullen staan. Uitstel geeft misschien geen wezenlijk andere uitslag. Dat is ook niet relevant. Relevant is of een overwogen stem kan worden uitgebracht, die niet uit de emotie van dit moment voortkomt. Het laten doorgaan van verkiezingen mag niet geboren worden uit speculatie over nieuwe verkiezingen. Het democratisch proces moet zorgvuldig benaderd worden, juist wanneer we onder de indruk zijn van een ‘barbaarse daad’ die dat proces in het hart probeerde te treffen.

Door Roel Kuiper