Waarom nou een dergelijke titel zult u denken? Nou, in deze column wil ik eens wat dieper ingaan op de argumentering van raadsleden. Hierom zal ik voornamelijk het laatste thema, de motie tegen de gewetensbezwaarde ambtenaren uitvoerig beschrijven.

Het eerste thema vanavond was de gokhal op TT-world. Hier heeft een uitbater een grote ruimte gekocht om speelautomaten in te zetten en zo geld te verdienen. Ons (als CU fractie) viel op dat er maar liefst 2/3 van het voorstel was gewijd aan het oplossen van de problematiek die je creëert. Of te wel je weet dat gokverslaving op de loer ligt, dus je zorgt dat Verslavingszorg Noord Nederland maar aanschuift tijdens het werkoverleg. Dat is hetzelfde als de hele dag je kraan open laten staan en ondertussen wat tissues uitdelen om het water weg te ruimen.

ChristenUnie had twee amendementen ingediend tegen het gokvoorstel die ook beide zijn aangenomen. De eerste had betrekking op het feit dat er een gelimiteerd aantal automaten in de verordening komt te staan. De uitbater van de gokhal kan dus niet weet ik hoeveel automaten plaatsen. Tevens is door het tweede amendement gegarandeerd dat elke medewerker in de gokhal moet beschikken over een basiscursus verslavingszorg. ChristenUnie vond het vreemd dat deze vergunning zomaar werd toegekend aan één bedrijf. Misschien zijn er ook nog andere bedrijven die een dergelijke hal zouden willen exploiteren? Stel nu dat deze bedrijven naar de rechter stappen en gelijk krijgen? Gaat dat dan ten koste van TT-world? De snelheid waarmee dit voorstel even moet worden doorgedramd kan niet anders worden verklaard dan door het TT-spook. Het spook dat huist in Assen. Alle ratio moet wijken voor dit spook…..

Dan de motie van PvdA en D66 over de gewetensbezwaarde ambtenaren. Even een korte achtergrond. In Assen is het verplicht dat elke ambtenaar elk huwelijk voltrekt. Het maakt hierbij niet uit of het een huwelijk betreft tussen gelijke geslachten of tussen een huwelijk met ongelijke geslachten. Er is namelijk geen juridisch, let wel, juridisch (!) verschil tussen deze huwelijksvormen. In Assen zijn in de afgelopen jaren nog nooit moeilijkheden ontstaan vanwege het feit dat een gewetensbezwaarde buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand (BABS) een huwelijk niet heeft voltrokken.

Puur alleen al op deze informatie was de motie van de PvdA en D66, waarin zij opleggen dat elke BABS elk huwelijk moet voltrekken of de BABS gewetensbezwaard is of niet, niet nodig en zelfs niet relevant. Inhoudelijk was er ook wel iets aan te merken op de voorliggende motie. De motie sprak er namelijk van dat er geen ‘principieel’ verschil is tussen een huwelijk tussen man en vrouw en een huwelijk tussen een vrouw en vrouw en een man en een man. Dit is er echter wel, anders was namelijk deze motie niet nodig geweest. Als er geen principieel verschil zou zijn dan zouden er ook geen gewetensbezwaarden zijn en zou de motie waarin men ageert tegen gewetensbezwaarden, in verband met de afwezigheid van gewetensbezwaarden, niet nodig zijn. Alleen het feit al dat de motie er ligt geeft de PvdA aan dat er wel verschil is. Eigenlijk spreekt men zichzelf dus tegen. In de motie is aangegeven dat er geen principieel verschil is en toch wordt wel de motie ingediend tegen gewetensbezwaarde ambtenaren. Aangeven dat ‘een huwelijk een huwelijk is’ is ook een stelling die niet vast te houden is. Dat is hetzelfde als te zeggen dat een auto en auto is, terwijl je toch spreekt over Ford en Opel. Geen verschil is dus echt te kort door de bocht. Laten we het bij de naam noemen, er is geen juridisch verschil meer. Dus wel feitelijk verschil (huwelijk tussen man en vrouw ziet er anders uit dan tussen vrouw en vrouw, als u dit niet ziet dan zit u geen verschil meer tussen een man en een vrouw), ook principieel verschil, te zien aan het feit dat er überhaupt gewetensbezwaarden zijn! Tevens is er verschil in opvatting over de rol van BABS’en bij het voltrekken van een huwelijk.

PvdA komt er bij monde van raadslid Berends dan ook niet uit vanavond. Hij steggelt en stamelt dat er sprake is van een signaal naar de bevolking en mevrouw Eshuis weet te beweren dat het hier gaat om een ‘principe-uitspraak over het voltrekken van huwelijken door gewetensbezwaarde BABS’. Hiertegenin zou ik graag willen brengen welke principe afspraken we dan nog meer gaan maken de komende tijd? We hebben net vastgesteld dat het gaat om een juridisch verschil en niet om een principieel verschil. Gaan we dan al het beleid met een extra motie vaststellen? Wat zou u, mevrouw Eshuis, willen bereiken met een principiële uitspraak? U weet immers dat principes tussen mensen altijd anders liggen? Principes kunnen pas ten volle tot hun recht komen als deze ten volle mogen worden geuit. Principes zijn de motor voor tolerantie. U bent tolerant als u principes respecteert en er mee omgaat. U bent niet tolerant als u over principes gaat discussiëren met als doel om een ander monddood te maken en de principes uit de weg te ruimen en geen ruimte te bieden om de principes te uitten. Tolerantie is het omgaan met principes die niet de uwe zijn. Met uw opmerking dat je dus schijnbaar met een motie een principieel signaal zou kunnen laten horen geeft u dus direct aan dat uw tolerantieniveau daalt. Anders kan ik het niet maken.

Dan de SP vanavond. De heer Broekema maakte er op dit punt helemaal niets van. Hij legde in de mond van de CU dat ‘er schijnbaar geen huwelijken van mensen van gelijk geslacht zouden mogen worden voltrokken’. Echter dit is feitelijk onjuist. Laat ik u even meenemen naar de feitelijke gang van zaken rond dit onderwerp. Gewetensbezwaarde BABS’en hebben worsteling met het huwelijk van mensen van hetzelfde geslacht. Zij hebben echter een beroep aanvaard (kom ik zo op terug) waarin zij huwelijken moeten sluiten, dat is hun core business. En met hetgeen wat hun corebusiness is hebben zij moeite. Dat is dus anders dan een vegetariër. Een vegetariër heeft moeite met het eten van vlees en is dus compleet niet te vergelijken met iemand die moeite heeft met een vorm van het huwelijk. Uw vergelijking gaat gewoon niet op! Het zou u sieren als u op dit punt de worsteling van een gewetensbezwaarde eens zou willen respecteren. Ik vraag u niet het ermee eens te zijn, alleen om te respecteren. Zelfs dit leek u vanavond teveel gevraagd te zijn.

Dan ga ik graag in op het standpunt van zowel Berends (PvdA) en Klinkenberg (VVD). Beiden durfden ze het aan om het principe van kerk en staat op tafel te leggen. Als er iets niet relevant is was het wel deze uitspraak. Vraag een christen, die vaak in de kerk komt, niet naar de scheiding van kerk en staat. Hij is er onderdeel van, wellicht nog meer dan u die minder in de kerk komt. Het is een beetje hetzelfde een Nederlander die nog nooit in IJsland is geweest vragen wat de verschillen zijn tussen Nederland en IJsland. Om die vraag te beantwoorden moet hij spreken met onderbuikgevoelens. Hoogstens een antwoord als ‘het zou er wel koud kunnen zijn’ zou hij uit kunnen brengen. Als je echter iemand hebt die én in Nederland woont én in IJsland heb je iemand die de werelden kent en haarfijn kan uitleggen welke verschillen een zijn. Scheiding tussen kerk en staat is gebaseerd op scheiding in de ambten. De kerk heeft niets te zeggen over de ambten van de overheid en andersom ook niet. Wat u echter bedoelt is de scheiding tussen geloof en politiek. Graag zou ik u de vraag stellen of u bereid bent hetzelfde te doen. Als u vraagt om ‘christen-zijn’ en politiek te scheiden, dan vraag ik u of u uw ‘socialist-zijn’ en uw ‘liberaal-zijn’ op het nachtkastje wilt laten liggen als u politiek bedrijft. Een dergelijke motivatie leidt tot hersen- en visieloze politici. Is dat uw streven? Of mogen we gebaseerd op het socialisme, het liberalisme en het christendom de dialoog voeren? In deze situatie u beroepen op de scheiding tussen kerk en staat past niet en is ook niet consequent en geeft een verdraaide voorstelling van hetgeen waar het over gaat.

Groenlinkser Ger Meijer durfde het aan de rechtsstaat als motivatie te geven dat een gewetensbezwaarde ambtenaar de wet maar gewoon uit moest voeren. Hierin werd hij ondersteund door mevrouw Eshuis. Het spijt mij, maar ook dit kan niet kloppen. Als u zo smal het begrip rechtstaat hanteert dan zou het nooit kunnen dat er ooit de mogelijkheid zou zijn ontstaan dat het huwelijk tussen twee geslachten mogelijk zou zijn geworden. U stelt dan rechtstaat gelijk met wetten. De rechtstaat wordt echter niet gevormd door wetten. De rechtstaat wordt gevormd door de samenleving en het debat! Dat is de rechtstaat. Laten we even uitgaan van uw hypothese dat de wet dus bepaalt hoe de rechtstaat eruit ziet. Als dit zo zou zijn zou ongeveer vijf jaren geleden niet de mogelijkheid van het voltrekken van huwelijken van mensen met een gelijk geslacht zijn ingevoerd. Immers de wet liet het toentertijd niet toe. Omdat u de wet en de rechtstaat gelijktrekt zou het logischerwijs met geen enkele mogelijkheid mogelijk zijn om een huwelijk tussen mensen van gelijk geslacht mogelijk te maken. Nu even de manier waarop het mijns inziens wel hoort. Omdat een rechtstaat altijd uitgaat van wat er in de samenleving leeft en wat er in debatten wordt opgevoerd werd de behoefte voor de mogelijkheid tussen een huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht aangevoeld. Dat is dus door het debat en de samenleving. Niet door de wet. Dit principe accepterende, dus dat een rechtsstaat wordt gevormd door debat en samenleving, staat het u niet vrij om zomaar mensen die in de samenleving en in het debat zich roeren een andere mening op te leggen. Al helemaal niet door de rechtsstaat aan te halen.

Ger Meijer begon overigens met een redenering. ‘Als je het woord ‘homovervolging’ intoetst in de zoekmachine Google krijg je 77.000 hits, als je christenvervolging intoetst krijg je 168.000 hits’. Hieruit leidde hij af dat je niet gewetensbezwaard mag zijn tegen het voltrekken van huwelijken van mensen met hetzelfde geslacht. Terwijl als ik de redenering zou doortrekken de conclusie meer gerechtvaardigd zou vinden dat christenen meer vervolgd worden dan homo’s. Wie zou er dan, in een samenleving waar je naar elkaar omziet, meer bescherming verwachten meneer Meijer?

Nou ja, tot zover mijn redenatie over de andere partijen. Nu even naar onszelfkijkend. Misschien was achteraf de titel klantgericht trouwen niet goed gekozen. Het einde lijkt zoek te zijn als je dit principe verder hanteert. Je zou meer moeten zoeken naar een plek voor gewetensbezwaarden. Dit kwam in de motie van ons als ChristenUnie misschien niet goed genoeg naar voren. Henk Medema voerde genoeg argumenten aan, maar zonder resultaat. Ook onze christelijke vrienden van het CDA steunden de motie niet. Een heel eigenaardige redenatie hanteerden de CDA’ers. Namelijk, de motie is niet nodig, dus we gaan er niet op in. Dat is eigenlijk hetzelfde als de bekende struisvogel. Liever de kop in het zand dan fier staan voor je standpunten. Uitzondering hierop vormde Henk Hoff (CDA) vanavond. Hij was betrokken en leverde goede analyses.

Dan nog iets. De coalitie heeft een flinke mes in de rug gekregen nu. Want waarom PvdA zo’n motie terwijl je weet dat het tenminste gevoelig ligt? Navraag leerde dat de enige argumentatie was: ‘dit was landelijk beleid, gewoon een motie van het partijbureau’. Zo dan weet u dat ook!

Maar goed hoe nu wel? Ik zit op de bank met een lekker wijntje. Wijs vond ik het wat De Wal (wethouder PvdA) na de vergadering in de wandelgangen zei. Hij nam het euthanasieverhaal als voorbeeld. Hiervoor zijn geen wetten gemaakt waarin gewetensbezwaarde artsen of verpleegkundigen monddood zijn gemaakt en waar door de overheid, door bruut opgelegde wetten en einde gemaakt is aan gewetenswroeging. Nee, hier heeft het recht zijn loop gehad. De jurisprudentie heeft hier hoogtij gevierd. In de praktijk komt het erop neer dat er plek is voor gewetensbezwaarden, zonder dat hierop iets ‘dichtgetimmerd’ wordt. Recht is belangrijk, recht beantwoordt ook een samenleving. Recht is toetsend en normerend, wet is opleggend en dwingend. PvdA koos voor het laatste vanavond. Wie is er nu tolerant zul je zeggen? Ik was het het meest eens met Ruud Wiersma van de Plopfractie. Hij ging inhoudelijk in debat zonder allerlei bijzaken erbij te halen. Hij gaf aan: ‘ik heb respect voor jullie opvattingen, maar ik ben het er niet mee eens’. Dat is een goede houding!

Licht uit spot aan heet deze column. Als je kritisch kijkt naar argumenten en ze even uitlicht dan zie je dat ze niets zijn. Inhoudelijk debat voeren met behoud van tolerantie lijkt lastig. Gelukkig hoef ik mijn geloof niet te scheiden van politiek. Dat maakt mij ootmoedig naar God, weer hebben we het niet duidelijk genoeg kunnen laten horen. Het maakt mij ook dankbaar dat ik leven mag onder een open hemel! God kijkt niet naar de wereld als wereldbol. Hij kijkt naar u en naar jou, hij doet het licht even uit en de spot aan! Jij bent Zijn kind!

Bert Wienen