“De kerk moet ook de nationaal gekleurde teksten niet laten liggen en alleen maar de universalistische lijnen willen zien.” Citaat van een theoloog. Of, ander citaat: “Lange tijd hebben we vooral - ook vanuit de bijbel - openheid, gastvrijheid en samen optrekken benadrukt. Maar als je kijkt hoe de bijbel de omgang met vreemdelingen bespreekt levert dat een veel genuanceerder beeld op.”

Deze teksten werden uitgesproken toen we in Nederland aan het bijkomen waren van de verkiezing van Trump. Deze week poseerde diezelfde Trump pontificaal met een bijbel op tv. “Zou hij die ooit lezen?” vroegen sommigen zich meesmuilend af. Tja… Je kunt je ook afvragen: wíllen we dat eigenlijk wel, dat Trump de bijbel leest?

Het is niet ondenkbaar dat Trump de bijbel zou lezen door de bril van zijn politieke overtuiging en die overtuiging vervolgens in de bijbel weerspiegelt ziet. Bijvoorbeeld in oproepen om vreemde volken buiten de deur te houden (Deuteronomium 7) of Jezus’ niet bijzonder inclusieve woordenwisseling met de vrouw uit Tyrus (Mattheus 15).

Vorige week publiceerde ik een essay ‘Naar een goed verhaal over migratie’ waarin ik stel dat de bijbel, naast de lijn van openheid en gastvrijheid, een denklijn kent waarin de eenheid van de nationale gemeenschap centraal staat. Toegegeven, mijn woordkeuze – ik gebruikte de term zuiverheid, wat boreale associaties opriep - was onhandig.

Het commentaar was dan ook niet mals. Toch verbaasden sommige reacties mij. “Zo’n denklijn bestaat helemaal niet in de bijbel. En mocht die lijn er toch zijn, dan is ze van een geheel andere - lagere - orde.” Zo klonken ongeveer de meer vriendelijke reacties. Door sommigen werd ik ter orde geroepen met een beroep op autoriteit: “Hier moet een theoloog aan te pas komen. Dit is het terrein van de vakman.” Maar zou het kunnen zijn dat theologen net zo goed als Trump mensen zijn met politieke overtuigingen die door kunnen sijpelen in hun lezing van de bijbel? En laten bovenstaande citaten niet zien dat ook theologen verschillende visies kunnen hebben?

Velen van ons zijn bang voor een herhaling van de geschiedenis. Ik ook. Maar ligt die herhaling niet veel sterker op de loer als we niet in gesprek gaan met elkaar over de bijbelse betekenis van een nationale gemeenschap? Zou het kunnen zijn dat er rond dit onderwerp zoveel grijstinten zijn als er gelovigen - en theologen - bestaan? Laten we de diversiteit aan visies rechtdoen door in ieder geval te erkennen dat er meer dan één goed verhaal over migratie te vertellen is.

Laurens Wijmenga werkt bij het Wetenschappelijk Instituut en kan weken overleven op koffie, boeken en falafel.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van één van onze columnisten. Vorige week schreef Alex ten Cate de column 'Pinksterwonder, pinksteropdracht'. Tot volgende week!